Jak wynika z poprzedniego wpisu na ten temat, zespół wrzodów żołądka u koni (EGUS) dotyka znacznej liczby koni, szczególnie tych narażonych na stres z powodu dużych obciążeń, takich jak wyścigi, skoki przez przeszkody, ujeżdżenie i WKKW. Wśród koni cierpiących na dolegliwości ze strony układu pokarmowego znajdują się jednak nie tylko konie sportowe, ale i konie rekreacyjne. Objawy choroby wrzodowej mogą obejmować spadek wydajności, utratę masy ciała i zmiany w zachowaniu. To czyni tę kwestię istotnym problemem dla właścicieli koni i lekarzy weterynarii. Niniejszy artykuł zagłębia się w diagnostykę, leczenie, zarządzanie i strategie żywieniowe niezbędne do skutecznego radzenia sobie z EGUS, zapewniając dobre samopoczucie i optymalną wydajność koni. Staraliśmy się stworzyć zwięzły i kompleksowy przewodnik po tej tematyce. Zawiera on spostrzeżenia oparte na najnowszych badaniach i praktycznym doświadczeniu, oferując cenne informacje na temat diagnozowania, leczenia i radzenia sobie z tym schorzeniem. Natomiast przyczyny i objawy występowania wrzodów dokładniej omówiliśmy we wcześniejszym artykule.

Diagnostyka EGUS u koni

Diagnozowanie zespołu wrzodów żołądka u koni (EGUS) obejmuje połączenie obserwacji objawów klinicznych i narzędzi diagnostycznych. Najbardziej wiarygodną metodą diagnozowania wrzodów żołądka jest gastroskopia, czyli badanie pozwalające na bezpośrednią ocenę błony śluzowej żołądka. Procedura ta wymaga sedacji i polega na wprowadzeniu endoskopu do żołądka w celu wykrycia owrzodzeń.

Objawy kliniczne

Konie z EGUS często wykazują szereg objawów klinicznych, które mogą wskazywać na wystąpienie wrzodów. Typowe objawy obejmują spadek wydajności, zmiany w zachowaniu, takie jak nerowowość lub niechęć do pracy czy utrata masy ciała. Niektóre konie mogą wykazywać objawy kolki, szczególnie po jedzeniu. Trzeba pamiętać, że objawy te mogą być niespecyficzne i nie wszystkie konie z wrzodami będą wykazywać oczywiste objawy.

Gastroskopia: Złoty standard

Badanie gastroskopowe pozostaje złotym standardem w diagnozowaniu EGUS. Procedura ta pozwala lekarzom weterynarii na bezpośrednią obserwację bezgruczołowej i gruczołowej części żołądka. Można w ten sposób udokumentować obecność, liczbę i nasilenie wrzodów, zapewniając jednoznaczną diagnozę. Pomimo swojej skuteczności, badanie to nie jest pozbawione minusów. Przeprowadzenie go wymaga specjalistycznego sprzętu i wiedzy, co może stanowić pewną trudność w rejonach, gdzie dostęp do specjalistycznej opieki weterynaryjnej jest ograniczony. Ta metoda diagnostyczna zapewnia jednak najdokładniejszą diagnozę, która ma kluczowe znaczenie dla skutecznego planowania leczenia.

Leczenie

Po ustaleniu rozpoznania EGUS należy niezwłocznie rozpocząć leczenie, aby złagodzić dyskomfort i zapobiec dalszym powikłaniom. Głównymi celami leczenia są zmniejszenie kwasowości żołądka, promowanie gojenia owrzodzonych obszarów i radzenie sobie z bólem.

Inhibitory pompy protonowej

Podstawą leczenia EGUS jest stosowanie leków hamujących wydzielanie kwasu w żołądku konia. Inhibitory pompy protonowej (PPIs), takie jak omeprazol, są najczęściej stosowanymi lekami. Wykazano, że hamuje wydzielanie soku żołądkowego przez 24 godziny u koni w dawce 4 mg / kg doustnie. Kilka badań wykazało od 70% do 90% wygojenia owrzodzeń błony śluzowej w części bezgruczołowej już po miesiącu leczenia. Omeprazol jest zwykle podawany doustnie i może być bardzo skuteczny, jeśli jest stosowany konsekwentnie.

Środki osłonowe

W celu ochrony błony śluzowej żołądka i wspomagania gojenia oprócz leków z grupy PPIs mogą być stosowane także inne leki. Na przykład sukralfat działa poprzez tworzenie bariery ochronnej na owrzodzonych obszarach, chroniąc je przed dalszym uszkodzeniem przez sok żołądkowy. Chociaż jest mało prawdopodobne, aby sukralfat był bardzo skuteczny sam w sobie, jest on powszechnie stosowany wraz z inhibitorami pompy protonowej. Badano również apolectol, czyli kompleks pektyny i lecytyny, zawarty w niektórych suplementach paszowych. Stwierdzono, że może on pełnić funkcję osłonową.

Analogi prostaglandyny E

Analogi prostaglandyny E, takie jak mizoprostol, były stosowane w leczeniu wrzodów żołądka i dwunastnicy u ludzi i mają solidne podstawy do leczenia wrzodów części gruczołowej żołądka (w tym odźwiernika) u koni. Wykazano, że dawki 5mcg/kg podawane doustnie co 8 do 12h podnoszą pH żołądka u koni. W utrzymaniu wyższego pH żołądka mogą też pomóc produkty zobojętniające na bazie wapnia i magnezu. Jednak ze względu na stały charakter sekrecji kwasu solnego u koni jest mało prawdopodobne, aby były skuteczne jako jedyna terapia, chyba że są podawane co kilka godzin.

Opieka

Dla zapobiegania nawrotom wrzodów żołądka u koni kluczowe znaczenie mają odpowiednie praktyki z zakresu opieki. Praktyki te obejmują zmiany w sposobie utrzymania, żywieniu i ogólnych zabiegach pielęgnacyjnych, aby zminimalizować stres i wspierać zdrowie układu pokarmowego.

Redukcja stresu

Jak już wspomniano, stres jest istotnym czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju wrzodów żołądka u koni. Dlatego też minimalizowanie stresu poprzez zmiany środowiskowe i zmiany w opiece jest niezbędne. Ograniczenie czasu spędzanego w boksie i zapewnienie koniom wystarczającej ilości czasu na padokach, a także możliwości interakcji społecznych z innymi końmi i stałej rutyny może pomóc zmniejszyć poziom stresu. Zapewnienie nielimitowanego dostępu do paszy objętościowej może również złagodzić zachowania związane ze stresem i zmniejszyć ryzyko rozwoju wrzodów.

Trening

Ważne jest również odpowiednie planowanie treningów i ćwiczeń. Stopniowe zwiększanie obciążenia pracą, odpowiednie okresy rozgrzewki i występowania po pracy oraz unikanie nadmiernej aktywności mogą pomóc złagodzić stres związany z treningiem. Uwzględnienie w planie treningowym dni odpoczynku i upewnienie się, że konie nie są przepracowane, to jedne z ważniejszych aspektów zapobiegania wrzodom wywołanym stresem.

Odpowiednia dieta w przypadku choroby wrzodowej u koni

Sposób żywienia odgrywa istotną rolę zarówno w zapobieganiu, jak i leczeniu wrzodów żołądka u koni. Właściwe podejście do żywienia może pomóc w utrzymaniu bezpiecznego pH żołądka i zmniejszyć ryzyko powstawania wrzodów.

Dieta oparta na paszach objętościowych

Dieta bogata w pasze objętościowe (przede wszystkim dobrej jakości siano) jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na utrzymanie zdrowia żołądka u koni. Pasza objętościowa, taka jak siano lub pastwisko, stymuluje produkcję śliny, która działa jak naturalny bufor przeciwko kwasom żołądkowym. Oprócz zapewnienia stałego dostępu do wody, konie powinny mieć nielimitowanego dostępu do dobrej jakości pasz objętościowych. Pomaga utrzymać bardziej stabilne pH żołądka i zapobiega przedłużającym się okresom pustego żołądka, które mogą nasilać narażenie ścian żołądka na działanie kwasów i ryzyko wrzodów.

Pasze i suplementy dla koni z chorobą wrzodową

Oprócz paszy objętościowej, niektóre pasze treściwe i suplementy także mogą mieć wpływ na zdrowie żołądka. Podawanie mniejszych, częstszych posiłków o stałych porach może pomóc w regulacji kwasowości żołądka. Pasza dla koni wrzodowych powinna cechować się niską zawartości skrobi. Z tego względu powszechnie stosuje się ograniczenie w żywieniu koni zbóż na rzecz musli i granulatów przeznaczonych specjalnie dla takich koni. Zmniejszenie udziału lub rezygnacja ze zbóż dotyczy nie tylko popularnego w pensjonatach owsa, ale też innych zbóż, takich jak jęczmień czy kukurydza. Dodatkowo zaleca się podawanie sieczki z lucerny do każdego posiłku treściwego. Ma ona niski poziom skrobi i cukru oraz wysoką zawartość wapnia i wykazuje działanie buforujące na żołądek. Podanie sieczki z lucerny jest też zalecane bezpośrednio przed pracą. Przydatne może się okazać wprowadzenie do diety niskoskrobiowego meszu. Suplementy przeznaczone dla koni cierpiących z powodu EGUS, takie jak te zawierające środki zobojętniające sok żołądkowy czy probiotyki i prebiotyki wspierające florę bakteryjną, mogą korzystnie wpływać na funkcjonowanie układ pokarmowy konia i wspomagać działanie leczenia farmakologicznego.

Olej w diecie konia z wrzodami

Badania naukowe dotyczące stosowania olejów w diecie koni z wrzodami żołądka nie są jednoznaczne, ale wskazują na kilka obiecujących aspektów. Stwierdzono, że oleje, szczególnie te bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, takie jak olej lniany czy konopny, mają właściwości przeciwzapalne, które mogą być korzystne dla koni z wrzodami. Dodatek do paszy tych olejów może pomóc zmniejszyć stan zapalny w obrębie błony śluzowej żołądka. Wiążąc wolne kwasy tłuszczowe w soku żołądkowym, mogą wspomagać neutralizację kwaśnego środowiska żołądka i potencjalnie łagodzić nasilenie wrzodów. Nie wszystkie oleje są jednak równie skuteczne – te o niższej zawartości kwasów omega-3 się nie sprawdzą.

Podsumowanie

Należy pamiętać, że skuteczne leczenie wrzodów to układanka składająca się z wielu puzzli. Pominięcie któregoś z elementów może spowodować, że podjęta terapia będzie nie tylko kosztowna, ale również kompletnie nieefektywna. Właściwe żywienie, które zapewni równowagę wysokiej jakości paszy i odpowiednich suplementów, wraz z odpowiednimi praktykami zarządzania, to klucz nie tylko do wyleczenia EGUS, ale też do profilaktyki wrzodów u koni.