Rola lucerny w żywieniu koni

Mimo obecności lucerny w wielu gotowych mieszankach paszowych i sieczkach na rynku, narosło wokół niej wiele mitów żywieniowych. Właściciele koni dość często zadają sobie pytanie, czy jej stosowanie w końskiej diecie jest bezpieczne. W dzisiejszym wpisie chcemy Wam nieco przybliżyć ten temat i pokazać, że lucerna jest w żywieniu koni nie tylko bezpiecznym, ale i wartościowym dodatkiem.

Komponent ten jest dobrym źródłem składników odżywczych. Istotne jest jednak, by wybierać lucernę ze sprawdzonego źródła, wysokiej jakości. Ta niższej jakości będzie charakteryzować się przewagą łodyg względem drobnej frakcji (liści), co sprawia, że będzie twardsza i gorzej strawna. Najcenniejszą z żywieniowego punktu widzenia częścią tej rośliny są liście! Ponieważ jednak są one delikatne, mają tendencję do łatwego kruszenia się i opadania na dno worka sieczki. Z tego względu podczas produkcji często stosuje się dodatek oleju, dzięki któremu ta drobna frakcja jest równomiernie „rozmieszczona” w całym worku (zamiast opaść na dno). Ogranicza to również pylenie sieczki na skutek unoszenia się pokruszonych listków w czasie pobierania jej przez konia. W przypadku mieszanek paszowych w formie musli czy granulatów z dodatkiem lucerny można spotkać się z lucerną w postaci mączki (zwykle zostaje ona zgranulowana wraz z innymi komponentami w bardziej sypkiej postaci, takimi jak np. otręby pszenne czy ryżowe). W zależności od wskazania do podawania dobrą alternatywą dla sieczki może okazać się lucerna granulowana – sprawdzi się ona m.in. w żywieniu koni mających problemy z uzębieniem, ponieważ można ją podawać także na mokro.

Wartość odżywcza lucerny:

Źródło energii: Lucerna dobrej jakości, koszona odpowiednio wcześnie (zatem z przewagą włókna pochodzącego z liści względem włókna o niższej strawności zawartego w łodygach) będzie dostarczać więcej strawnej energii niż ta słabszej jakości, później koszona i z dużą ilością łodyg.

Źródło białka: Lucerna dostarcza między ok. 16 a 20% białka o profilu aminokwasowym doskonale spełniającym wymagania koni. Niewielki jej dodatek może stanowić świetne uzupełnienie diety w wypadku, gdy pozostałe dostarczane koniowi pasze objętościowe są słabszej jakości lub gdy mamy do czynienia z większym zapotrzebowaniem na białko (np. klacze w laktacji lub młode, rosnące konie).

Wysoka zawartość minerałów: Lucerna jest bogata przede wszystkim w wapń, dzięki czemu jest bardzo cenna m.in. w diecie koni wrzodowych – ma właściwości buforujące pH żołądka. Ponadto może pomóc zrównoważyć stosunek wapnia do fosforu w diecie uwzględniającej zboża. Oprócz tego jest źródłem kobaltu, który jest niezbędny do syntezy witaminy B12. Jednocześnie jest dość uboga pod względem zawartości pierwiastków śladowych takich jak cynk i miedź, dlatego na ogół konieczne jest jej bilansowanie pod tym kątem za pomocą suplementu, który uzupełni zapotrzebowanie na te minerały.

Dla jakich grup koni lucerna jest szczególnie polecana?

• Konie w okresie wzrostu: Lucerna jest wartościowym źródłem łatwo strawnej energii oraz aminokwasów egzogennych (takich jak lizyna), istotnych w procesie wzrostu. Ponadto okres wzrostu charakteryzuje się wysokim zapotrzebowaniem na wapń, które może zostać pokryte właśnie dzięki uwzględnieniu lucerny w diecie młodych koni.
• Konie sportowe: Również ta grupa skorzysta z białka zawartego w lucernie. Ważne jest jednak, by nie dostarczyć w ten sposób nadmiaru białka, ponieważ może to negatywnie wpływać na wydajność i ogólny stan zdrowia zwierząt (np. poprzez wzrost ilości wydalanego moczu, a co za tym idzie – odwodnienie).
• Klacze w ciąży i w czasie laktacji: Podobnie jak w przypadku rosnących koni, dla klaczy hodowlanych lucerna będzie świetnym źródłem białka bogatego w lizynę oraz wapnia. U tej grupy zwierząt zapotrzebowanie na te składniki jest wysokie, jednak w tym wypadku dawka najczęściej musi zostać uzupełniona o pasze treściwe (np. zboża), aby pokryć zapotrzebowanie także na fosfor, miedź czy cynk.
• Konie wrzodowe: Jak już wspomniano, lucerna ma właściwości buforujące pH żołądka – ogranicza kwasowość soku żołądkowego. Zaleca się uwzględnienie jej w każdym posiłku zawierającym paszę treściwą (zwykle w stosunku co najmniej 1 miarka lucerny na 1 miarkę treściwego), a także podawanie jej bezpośrednio przed ruchem (praca pod siodłem, na lonży, w karuzeli, spacer w ręku) czy transportem.
• Konie ochwatowe: susz z lucerny zawiera mniej cukru i skrobi niż siano z traw, natomiast dzięki zawartości dobrej jakości białka usprawni proces rekonwalescencji. Należy jednak uwzględnić ten komponent w umiarkowanej ilości, aby zapobiec tyciu.

W niektórych wypadkach lucerna może okazać się niewskazana – dotyczyć to będzie zwłaszcza koni, u których wykryto alergię pokarmową na ten składnik. Ze względu na wysoką zawartość potasu trzeba też zachować ostrożność podczas włączania lucerny do diety koni z hiperkaliemicznym porażeniem okresowym (HYPP) – tak, by nie przekroczyć dziennego zapotrzebowania na ten pierwiastek. Przy rozsądnym, indywidualnym podejściu strach przed stosowaniem lucerny w końskiej diecie jest bezpodstawny, a uwzględnienie tego komponentu w dawce w odniesieniu do potrzeb danego zwierzęcia może mieć wiele zalet. Jednak aby w pełni je wykorzystać i przede wszystkim zrobić to w sposób bezpieczny, istotne jest zachowanie balansu.