Oleje roślinne w żywieniu koni – olej lniany
Oleje to tłuszcze pochodzenia roślinnego w płynnej formie. W żywieniu koni są wartościowym źródłem energii. Dostarczają 9 kcal/g energii (37,5 MJ/kg) – to ponad dwa razy więcej niż 1 g skrobi pochodzącej ze zbóż. Dzięki temu ich stosowanie pozwala znacząco zmniejszyć wielkość dawek pokarmowych opartych na paszach skrobiowych przy zachowaniu tej samej wartości energetycznej. Pozwalają też zredukować ilość dostarczanych w dawce łatwo rozpuszczalnych węglowodanów.
Spośród popularnych olejów stosowanych u koni szczególnie ceniony jest olej lniany. Tym, co go wyróżnia, jest profil kwasów tłuszczowych. Dostarcza on niezbędnych w diecie konia nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 (o działaniu przeciwzapalnym) oraz omega-6 (o działaniu prozapalnym). Kwasy te muszą być dostarczane wraz z pożywieniem – nie są one produkowane przez koński organizm. Istotne jest zachowanie w diecie właściwych proporcji między nimi. Ze wszystkich olejów stosunek kwasów omega-3 do omega-6 w oleju lnianym jest najbardziej zbliżony do ich stosunku w trawie i wynosi ok. 4:1. Przy żywieniu opartym o pastwisko ilość przeciwzapalnych kwasów omega-3 w diecie konia zazwyczaj jest odpowiednia. Jednak już przy diecie bazującej na sianie oraz innych paszach konieczna będzie suplementacja kwasów omega-3, gdyż są one niszczone w procesie suszenia siana. Olej lniany będzie doskonałym wyborem, zapewniając zrównoważony stosunek kwasów omega-3 do omega-6. Należy przy tym pamiętać, że wzrost udziału tłuszczy w końskiej diecie zwiększa zapotrzebowanie na wit. E, która jest naturalnym antyoksydantem.
Zapewnienie bilansu między dostarczaną z paszami ilością omega-3 a omega-6 przynosi wiele korzyści dla zdrowia konia. Olej lniany jest powszechnie znany jako dodatek zapewniający blask sierści, jednak to tylko jedna z jego wielu zalet. Polecany jest m.in. koniom cierpiącym na lipcówkę, gdyż może zmniejszać częstość występowania stanów zapalnych skóry i ograniczać ich nasilenie. Ze względu na działanie przeciwzapalne kwasów omega-3 jego dodatek jest wskazany w diecie koni ze zwyrodnieniami stawów. Z tego powodu jest także często stosowany w żywieniu koni wrzodowych, jednocześnie stanowiąc alternatywne dla skrobi źródło energii. Choć konieczne są dalsze badania w tym zakresie, to niektóre publikacje wskazują też na korzystną rolę kwasów omega-3 w zwiększeniu wrażliwości na insulinę u koni insulinoopornych. Strawność olejów jest wyższa niż strawność zbóż, dzięki czemu dieta z udziałem oleju lnianego może przynieść wymierne korzyści w żywieniu koni poddawanych dużym obciążeniom, a także tych ze słabym apetytem, słabo przyswajających paszę czy z zaburzeniami trawienia.
Zalecane jest podawanie olejów roślinnych po wymieszaniu z paszą treściwą (zboża, gotowe mieszanki paszowe w formie musli lub granulatów). Przyjmuje się, że maksymalna dawka oleju dla konia o masie ciała 500 kg nie powinna przekraczać 500 g/dobę (niektóre źródła podają 750 ml/dobę) oraz 250-375 g/kg m.c. w jednym odpasie. Przekraczanie tych dawek może przyczyniać się do zaburzeń fermentacji, ograniczenia namnażania flory bakteryjnej w jelicie grubym czy powodować biegunki. Aby w pełni wykorzystać dobroczynne właściwości oleju, niezwykle istotny jest właściwy sposób przechowywania go. Zawarte w nim nienasycone kwasy tłuszczowe są podatne na utlenianie, dlatego produkt powinien być chroniony przed działaniem wysokich temperatur i kontaktem ze światłem słonecznym (przechowywany w temperaturze pokojowej lub chłodniczej oraz w szczelnych, ciemnych butelkach).